Giới thiệu về Linux và các Distro Linux

Các bản phân phối Linux

Bản phân phối Linux (Distro) là một tập hợp các ứng dụng, các gói ứng dụng (package), trình quản lý gói và các tính năng chạy trên nhân Linux, như vậy nhân Linux là dùng chung cho các bản phân phối – có đôi khi nhân này được tùy chỉnh lại theo tổ chức bảo trì bản phân phối

Nhân Linux

Nhân Linux (kernel) là thành phần cốt lõi của hệ điều hành là lớp cho phép hệ thống quản lý, điều khiển, giao tiếp với các phần cứng của máy tính. Kernel có chứa phần mềm cho phép bạn sử dụng được ổ cứng, mạng, RAM hay các phần cứng khác. Hệ thống Linux dựa theo UNIX, gọi là GNU/Linux. Nhân Linux hiện nay được phát triển bởi cộng đồng nguồn mở dựa trên nhân Linux mới được phát triển bởi Linus Torvalds (phát hình năm 1991).

Chọn bản phân phối Linux

Sử dụng Linux bạn có thể nghe thấy rất nhiều bản phân phối Linux khác nhau như Ubuntu, Debian, Fedora, Red Hat … (Xem danh sách hàng trăm Distro phổ biến nhất gần đây tại distrowatch) Điều này làm cho việc mới tiếp cận Linux có vẻ lúng túng không biết chọn bản phân phối nào. Mỗi bản phân phối có những đặc tính khác nhau, có thể phân chia để lựa chọn theo ba tiêu chí:

• Mục đích
• Cấu hình và gói ứng dụng
• Mô hình hỗ trợ

Bản phân phối linux theo mục đích sử dụng: Mỗi distro được thiết kế cho các mục đích khác nhau, cung cấp trải nghiệm người dùng khác nhau. Một số distro dùng để làm server, một số lại dùng cho môi trường desktop, một số lại có mục đích đặc biệt như hệ thống nhúng. Cho đến nay, các bản Linux được cài đặt nhiều nhất và là để làm các server để chạy các dịch vụ (như website), còn các bản Linux cài đặt tạo môi trường desktop (máy tính cá nhân) vẫn là rất ít nếu so với Windows hay macOS.
Bản phân phối linux theo cách cấu hình: Các bản phân phối còn có sự khác nhau chính đó là cách thức thiết lập cấu hình hệ thống của chúng khác nhau. Một số Distro giữ các cấu hình, thiết lập, các file cấu hình ở cùng một nơi (thư mục), một số khác lại lưu ở nhiều nơi trong cấu trúc thư mục. Tiếp theo là quá trình cài đặt, cập nhật các ứng dụng (các gói package) cũng khác nhau tùy vào distro, nhiều distro thực hiện điều này bằng các công cụ quản lý gói (package) như DPKG (debian), APT (ubuntu, debian), RPM (Red Hat), YUM … Do có nhiều trình quản lý gói kiểu này nên thật sự việc quản trị gây khó khi làm việc giữa nhiều distro, ở các bài sau sẽ nói về những công công cụ quản lý gói này.
Bản phân phối linux theo mô hình hỗ trợ: Một số distro được bảo trì, hỗ trợ bởi cộng đồng tình nguyện (Debian, CentOS, Fedora) nhưng cũng có các distro được hỗ trợ bởi các công ty thương mại (RHEL, Ubuntu), dù phần mềm vẫn là nguồn mở nhưng bạn cần trả tiền cho các dịch vụ hỗ trợ.

Một số Distro Linux chính

Trước tiên lưu ý có những Distro kế thừa (dựa trên) một Distro khác như CentOS dựa trên Red Hat, Ubuntu dựa trên Debian. Có điều này bởi vì các phần mềm nguồn mở được phép dùng lại bởi các lập trình viên (developer). Các lập trình viện có thể chọn một số tính năng từ một distro và từ đó tạo ra một distro mới, có nhiều distro linux vì có nhiều nhóm lập trình viên tạo ra từ việc kế thừa một distro khác, đặt một tên mới và thêm vào một vài tính năng, thường thì các distro kế thừa giữ các tính năng gần gũi với distro gốc.

Red Hat Enterprise Linux (RHEL)

Đây là nền tảng thương mại phổ biến (www.redhat.com/rhel/), có hai phiên bản là RHEL (hỗ trợ 2CPU) và RHELAP (không giới hạn CPU). Red Hat được sử dụng bởi các cơ quan, tổ chức. Red Hat và các distro dựa trên nó dùng chương trình quản lý gói có tên là RPM (Red Hat Package Management).

CentOS

CentOS (www.centos.org) dựa theo Red Hat Enterprise Linux, dành cho ai muốn sử dụng Red Hat mà kông phải trả phí hỗ trợ để sử dụng nó. Nó cũng dùng trình quản lý gói RPM và các công cụ quản trị tương tự Red Hat.

Fedora

Fedora (http://fedoraproject.org/) là bản phân phối có sự tham gia của cộng đồng và Red Hat, nó dựa theo RHEL và cung cấp nền tảng phát triển cho sản phẩm. Do được tài trợ bở Red Hat, Fedora được dùng như bản test các tính năng mới của Red Hat trước khi tính năng đó đưa vào bản thương mại của RHEL, Fedora cũng dùng trình quản lý gói RPM và các công cụ quản trị giống Red Hat.

Debian

Debian Linux (www.debian.org) là phiển bản miễn phí, phát triển và phân phổi bởi cộng đồng đông đảo các lập trình viên và người dùng. Debian là tự do, nguồn mở và duy trì dựa trên những yêu cầu mà người dùng mong muốn (xem hợp đồng xã hội của Diabian https://www.debian.org/social_contract). Quản lý gói trên Debian là dpkg tại đó có tới 23000 ứng dụng, công cụ sẵn sàng để cài đặt.

Ubuntu

Đây là bản phân phối miễn phí (www.ubuntu.com/) dựa trên Debian với vòng đời phát triển, cập nhật cứ 6 tháng một. Nó cũng có hỗ trợ thương mại dành cho các tổ chức. Ubuntu được sử dụng với với nhiều mục đích khác nhau gồm cả desktop và server. Nhiều người nhận định Ubuntu là một phân phối Linux dễ hiểu, dễ sử dụng, mang lại trải nghiệm người dùng tốt nhất. Nó cũng sử dụng trình quản lý gói giống Debian và các công cụ quản trị của nó.

Gentoo

Gentoo (www.gentoo.org/) là phiên bản cộng đồng – miễn phí, cung cấp các tùy chọn để biên dịch ra bản Linux tùy thuộc vào phần cứng của bạn, nó không cung cấp bản đã biên dịch ứng dụng nào mà hầu hết bạn sẽ tự biên dịch từ mã nguồn. Trong các Distro trên nếu dùng ở môi trường Desktop nên chọn Ubuntu, nếu dùng làm Server có thể chọn CentOS, Ubuntu Server.